Een aneurysma is een verwijding in een ader of slagader. Een aneurysma komt meestal voor in de aorta en in de hersenen, maar kan zich ook bevinden in het hart of in een andere ader of slagader. Het ontstaan van een aneurysma kan meerdere oorzaken hebben. Naast aderverkalking (atherosclerose) kunnen erfelijke eigenschappen een rol spelen bij de opbouw en stevigheid van de vaatwand. Ook kan er sprake zijn van afbraak van die stevigheid door een verstoord evenwicht tussen eiwitten die de vaatwand opbouwen en eiwitten die de wand weer afbreken. Verder kunnen ontstekingsreacties meespelen. Vaak speelt roken de eerste viool waar het gaat om het krijgen van een aneurysma. Rokers hebben daarop namelijk een aanzienlijk grotere kans dan niet-rokers.
Je kunt een aneurysma vergelijken met een bubbel die wel eens ontstaat bij het oppompen van je fietsband. Die bubbel ontstaat op een plek waar de band zwak is. Die bubbel kan snel ploffen en scheuren. Ook een aneurysma kan scheuren, het risico daarop is zelfs groot. Als gevolg daarvan treden er hevige klachten op, die direct behandeld moeten worden.
De meest voorkomende aneurysma doet zich voor in de aorta en wordt ook wel AAA genoemd: een Aneurysma Aortae Abdominalis. Zo’n AAA kent vaak geen symptomen. Je weet het dus niet. Meestal wordt een AAA bij toeval gevonden bijvoorbeeld bij een echo van het hart of een CT-scan van de nieren. Hoe groter zo’n AAA wordt, des te groter is de kans op scheuren. De vaatwand wordt immers steeds zwakker. Bij een scheuring telt iedere minuut en ontstaat een levensbedreigende situatie: de patiënt kan immers doodbloeden. Een scheuring leidt tot bleekheid en flauwvallen, en een acute pijn in onderrug of buik. Zo’n scheuring van een aorta in de buik is in drie van de vier gevallen dodelijk. De helft van de patiënten overlijdt voor het ziekenhuis bereikt te hebben. De helft van de mensen die in het ziekenhuis geopereerd worden aan zo’n gescheurde aorta in de buik, overlijdt vervolgens alsnog. Het scheuren van een aneurysma in de borstholte (thorax) is praktisch altijd fataal.
Broers en zussen van AAA-patiënten kunnen zich het beste laten onderzoeken: zo’n 25 procent van de familieleden heeft ook een verhoogd risico op zo’n AAA.
Middels een echografie in de buik kan een aneurysma worden opgespoord. Ook kan deze echo de doorsnee van zo’n aneurysma vaststellen. De behandeling bestaat uit het vervangen van het deel van de aorta waarin het aneurysma zich bevindt, door een kunststof bloedvat. Dat gebeurt ook bij een spoedoperatie nodig door het scheuren van de aorta. Alleen is de sterftekans dan groter.
Wat is een aneurysma in de aorta?
Als de aorta zich verwijdt en er een soort bubbel in de vaatwand ontstaat, noemt men dit een Aneurysma Aortae Abdominalis. Zo’n AAA vereist direct ingrijpen. Het probleem is alleen dat deze AAA vaak geen symptomen kent. Je merkt het niet direct. Het risico op scheuren van zo’n AAA wordt groter naarmate de AAA groter wordt. Als gevolg daarvan wordt de vaatwand steeds fragieler. Als er een scheuring optreedt, telt elke seconde. Er ontstaat dan namelijk een levensbedreigende situatie: de patiënt kan na het scheuren van de AAA doodbloeden. Als de vaatwand in de aorta scheurt wordt de patiënt bleek en kan flauwvallen. Ook voelt de patiënt een acute pijn in buik of onderrug. In 75% van de gevallen is het scheuren van de aorta dodelijk. De helft van de patiënten overlijdt al voordat zij het ziekenhuis kunnen bereiken. Van de andere helft overlijdt nog eens 50 procent tijdens de operatie.
Een aneurysma in de buik kan worden opgespoord middel een echo, en dat gebeurt vaak bij toeval. Omdat je er immers niks van merkt. Meestal komen artsen zo’n aneurysma op het spoor bij het maken van een CT-scan van de nieren of een echo van het hart.
Een echo kan de doorsnee van een aneurysma vaststellen. Behandeling bestaat vaak uit het vervangen van de vaatwand op de zwakke plek door een kunststof vaatwand. Ook bij een spoedoperatie gebeurd dat, wanneer er dus een scheuring heeft plaatsgevonden. Alleen is het risico dan veel groter dat de operatie mislukt en de patiënt overlijdt.
